Geosentetiklerle Erozyon Kontrolü
Geosentetiklerle erozyon kontrolü günümüzde sıklıkla yaşanan toprak kaybı, heyelan gibi durumlarda öne çıkan konulardan biridir. Yağmur, rüzgar, gece gündüz ısı farklarından dolayı oluşan donma-çözünme gibi doğal etkenler nedeni ile şevlerde toprak kaybı(erozyon) yaşanır. Dik yamaçlar, bitkisel toprak yüzeyli şevler, dolgu ve yarma şevleri, kara ve demiryolu şevleri, konut ve endüstriyel yapıların eğimli alanları, dereler, kanallar, kıyılar erozyona sıklıkla maruz kalan yapılardır. Ayrıca toprak kaybı ve şev yüzeyinden içeri giren yağmur suları özellikle dik yamaçlarda heyelan riski yaşatabilir.
Mühendislik yaklaşımı olmadan doğal yeşillendirme yapmak, bitki örtüsünün gelişimini sağlamak zor bir iştir. Doğal olarak yeşillendirmenin sağlanamadığı bu tür durumlarda geosentetiklerle erozyon kontrolü uygulamaları yapılmaktadır.[/vc_column_text]
Erozyon Toprak Aşınımı Nedir?
Erozyon (toprak aşınımı), toprağın aşınmasını önleyen bitki örtüsünün yok olması sonucu koruyucu örtüden yoksun kalan toprağın su ve rüzgarın etkisiyle aşınması ve taşınması olayıdır. Erozyonun başlıca nedeni, toprağı koruyan bitki örtüsünün yok olmasıdır. Toprak ve bitkiye yapılan çeşitli müdahaleler, erozyonun şiddetini belirleyen ögelerdir.
Toprak kaybının yaşanması doğanın dengesinin bozulmasının yanı sıra mühendislik ve peyzaj uygulamalarında da önemli güvenlik sorunlarına neden olmaktadır. Özellikle kara yolu şevleri ve yaşam alanlarında bulunan bölgelerde toprak kayması nedeniyle önemli riskler ortaya çıkmaktadır. Kara yolu ve demir yolu güvenliği içinde toprak akması sürüş ve seyahat güvenliğini büyük oranda etkileyen bir durumdur. Taşkın kanalları, dereler ve göletlerde aşırı yağış nedeniyle milyonlarca metreküp toprak kaybedilmekte ve insanlar sel riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Ayrıca sıradan yöntemlerle yeşillendirilmesi mümkün olmayan dik şevler geosentetikler ile bitkilendirilmektedir.
Geosentetik Erozyon Çözümleri
Geosentetikler su, rüzgar ve yağmur nedeniyle oluşabilecek erozyona karşı kalıcı, doğal ve ekonomik mühendislik çözümleri sunmaktadır. Geosentetik malzemeler şev yüzeylerindeki doğal dolgu malzemelerine doğal tutunma yüzeyi sağlayarak bu malzemelerin doğal etkenler nedeniyle kaybedilmesini engeller. Erozyon kontrolünde en çok tercih edilen geosentetik malzemeler Hücresel Dolgu Sistemi Geocell ve erozyon matlarıdır. Bu malzemeler bitkisel, sürdürülebilir yapının devam edebilmesi ve toprak kaybının engellenmesi için bitkisel büyüme ortamı hazırlarlar.
Yağmur, kar, rüzgar, gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farklarından dolayı oluşan don gibi doğal etkenler erozyonun başlıca nedenleridir. Şev yüzeyindeki değerli organik toprak bu doğal etkenler nedeniyle erozyona uğrayarak kaybedilir. Yüzeye giren su donma-çözünme etkisi ile şev yüzeyinin bozulmasına neden olur. Herhangi bir önlem alınmadığı takdirde erozyon sürekli devam eder.
Şev yüzeyine serilen erozyon matı ya da geocell hücresel dolgu sistemi, şev tepesinde oluşturulacak sabitleme hendeği ile güvenliğe alınır. Erozyon malzemesinin üzerine toprak atılması ile imalat tamamlanmış olur. Geosentetik malzemenin üç boyutlu yapısı sayesinde değerli toprak yüzeyde tutulur. Ayrıca bu yapı bitki köklerinin tutunması için mükemmel ortamı yaratır. Suyun akış hızı da kontrol altına alınır.
Erozyon Koruma Geosentetikleri
Klasik yöntemlerle yeşillenememiş şevler günlük hayatımızda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Özellikle eğimli alanlarda yağmur, donma-çözünme ve rüzgar gibi etkenler nedeni ile sürekli erozyon yaşanmakta, bu da canlı toprağın kaybedilmesine neden olmaktadır. Erozyon koruması ve yeniden yeşillendirme uygulamalarında kullanılan erozyon kontrol geosentetikleri doğal bitki örtüsü oluşumu için komple çözümlerdir.
Erozyon koruma geosentetiklerinin ortak özellikleri aşağıdaki şekilde verilebilir;
- Polimer ya da doğada çözünebilir liflerden ya da meydana gelirler.
- Kök tutma kapasitesine sahiptirler.
- Yeşillenme için uygun ortam sağlarlar.
- Toprağın akmasını engelleyecek yapıda üretilirler.
- Genellikle 3 boyutlu geometriye sahiplerdir.
Geosentetik Erozyon Kontrol Çözümleri Karşılaştırması
Geosentetiklerle erozyon kontrolü olmadan şevlerde (eğimli yüzeylerde) yeşillendirme işlemi bilinenin aksine zor bir uygulamadır. Yağmur, rüzgar, gece gündüz farkından dolayı oluşan donma-çözünme gibi doğal etkenler nedeniyle şevlerde doğal yeşillendirme oluşturmak ancak mühendislik yaklaşımları ile sağlanabilir. Erozyon kontrolü değerli bitkisel toprağın kaybedilmesini engeller. Bununla birlikte bitkilendirilmiş şevler heyelan gibi yıkıcı durumlara karşı çok daha güvenli yapılardır.
Erozyon kontrolü uygulamalarında öne çıkan malzemeler olan geosentetik erozyon matı ve Geocell hücresel dolgu sistemlerinin (HDS) kullanıma ait kısa bilgiler aşağıda verilmiştir;
Hücresel Dolgu Sistemi Geocell
Şevlerde önemli miktarda toprak tutma altyapısı ve sürdürülebilir yeşillendirme
- Dik şevlerde toprak tutma
- Erozyon kontrolü
- Uzun süreli güvenli doğal bitki ortamı
- Göletler, kanallar, kara ve demir yolu şevleri gibi yapılarda toprak, çakıl ve beton dolgu.
- Yeşil MSE istinat duvarı imal edilebilir.
- Düşük ve yüksek eğimli yüzeylerde yüksek başarı sağlar.
Erozyon Matları
Şevlerde yeşillendirme ve erozyon engelleme altyapısı olarak.
- Bitkilendirme altyapısı
- Toprak kaybının engellenmesi
- Hydroseeding altında kullanım
- Düşük eğimli yüzeylerde yüksek başarı sağlar.
